Đọc hiểu Ngữ văn 10: Bộ câu hỏi đọc hiểu bài Thạch Sanh (Đề 1)

THẠCH SANH

Hai hồn khi ấy vào kho,

Cùng nhau lấy hết cả đồ kim ngân.

Giở đi giở lại tần ngần,

Cho quân canh biết dời chân ra ngoài.

Gốc cây, trông thấy nằm hoài,

Bảo nhau bắt lấy nó thời chẳng sai.

Thạch Sanh mới hỏi một hai,

Thưa rằng: “Các chú bắt ai vậy mà?”

Bảo rằng: “Sao dám vào Toà

Bạc vàng trộm lấy vậy mà trốn đây?”

Sanh rằng: “Việc ấy lạ thay!

Thế mà các chú bắt rày làm chi

Bảo tôi, tôi sẽ theo đi,

Phòng như trộm cắp vậy thì có tang”.

Quân rằng: “Này bạc, này vàng,

Mày còn biến trá nói năng chi rày?”

Sanh rằng: “Như vậy oan thay,

Vốn tôi vẫn ở xưa nay thực thà,

Việc này thôi hẳn oan ta”.

Chịu gông khi ấy về toà Viện vương.

Bằng nay của cải bạc vàng,

Quân vào thưa hết mọi đường được hay:

[…] Thông nghe biết tỏ chân tình,

Chắc rằng hẳn chú Thạch Sanh đó rày.

[…] Dạy đem giam ngục Lại lê,

Canh cho nghiêm mật, chớ hề hở han.

Vâng lời Thông dạy liền giam,

Đêm ngày tra khảo, nỗi chàng mà thương!

Ngục quan thét mắng đã vang,

Nào cha, nào mẹ, quê hương chốn nào?

Truyền đem giao lại cho tao,

Tấn tra mới hỏi rằng nào tiền canh

Sanh rằng: “Ta có một mình,

Quê hương thời ở Cao Bình đường xa.

Thuở nay vốn ở cội đa,

Mẹ cha chẳng có, cửa nhà cũng không.

Tiền thì chẳng có một đồng,

Đêm ngày kiếm củi lâm tòng kiếm ăn.

Vĩ rằng có nói dối chăng.

Này dao, này búa, này rằng cung tên.

Này là cái đàn tam huyền,

Lấy chỉ thời lấy nhưng tiền thời không”.

Sai quân trước lấy cái cung

Ba đời nhà nó tham cùng hơn ai.

Mó vào thì rụng rời tay,

Dẫu mà muốn lấy khó nay được toàn

Ngục quan nghe nói mừng rơn,

Lấy dao, lấy búa, lấy đàn vân vi.

Vừa thò tay mó một khi,

Ai ngờ một lũ đều thì ngã ra!

Ngục quan bèn giận, những là,

Bước vào đỡ lấy thấy loà con người

Quan quân thấy sự lạ đời,

Bước vào tâu hết mọi nhời quỳ thưa.

Thông rằng: “Bay cứ canh giờ,

Để ta sớ tấu vậy mà giết đi”.

Vâng lời Thông nói một khi,

Về nhà mới bảo vậy thì nghiêm canh.

Lý Thông ngôi nghĩ một mình,

Nếu mà tâu sợ sự mình tỏ ra,

Chẳng bằng khâm mệnh quốc gia,

Chờ ba ngày nữa, đem ra xử tù.

Sanh từ đến ở ngục u,

Trong lòng cũng chẳng hận thù cùng ai.

Nhân khi vắng vẻ thảnh thơi,

Chàng bèn mới hỏi rằng ai lạ lùng?

Quân rằng: “Quốc tế quận công,

Chính danh tên gọi Lý Thông thực người”.

Sanh nghe quân nói đầu đuôi.

Biết rằng Thông thực là người bất nhân.

Biết mà lòng chẳng oán hờn,

Mặc ai vô nghĩa bất nhân cũng đành.

Biết mà lòng chẳng phàn nàn,

Lấy đàn mới gẩy nhặt khoan tính tình.

Đàn kêu nghe tiếng nên xinh,

Đàn kêu tang tịch tình tinh tang tình.

Đàn kêu: Ai chém trăn tinh,

Cho mày vinh hiển dự mình quyền sang

Đàn kêu: Ai chém xà vương,

Đem nàng công chúa triều đường về đây?

Đàn kêu: Hỡi Lý Thông mày

Cớ sao phụ nghĩa lại rày vong ân.?

Đàn kêu: Sao ở bất nhân,

Biết ăn quả lại quên ăn người giồng

Đàn kêu năn nỉ trong lòng,

Tiếng ti tiếng trúc đều cùng như ru.

[…] Đàn kêu thấu đến cung phi,

Trách nàng công chúa vậy thì sai ngoa.

(Trích theo Kho tàng truyện Nôm khuyết danh, Tập 2, NXB Văn học, Hà Nội, 2000, trang 1989 – 1993)